Ik ben sinds afgelopen najaar Stadslezer en redacteur bij Gent Leest. Vorige week ging ik naar een zeer aangename boekvoorstelling van een boek waar mijn aandacht anders nooit op gevallen zou zijn. #GentLeest  Hieronder lees je mijn verslag. Als je de foto's ook wil zien, bekijk het verslag dan op https://www.gentleest.be/in-de-kijker/boekpresentatie-in-betere-kringen

'In betere kringen: Satirische verhalen van Cyriel Buysse' door Joris van Parys. Boekvoorstelling

4 maart 2020

Op 26 februari organiseerden Uitgeverij Houtekiet, Boekhandel Walry en de Vrienden van de abdij een boekvoorstelling over In betere kringen: Satirische verhalen van Cyriel Buysse verzameld en toegelicht door Joris van Parys. In Herberg Macharius in Gent kreeg het publiek een bijzonder aangenaam, leerrijk en vaak grappig programma voorgeschoteld.

Van Parys, Buyssekenner en schrijver van de bekroonde biografie Het leven, niets dan het leven: Cyriel Buysse en zijn tijd lichtte de samenstelling van In betere kringen toe. Zowel hij als Herman Balthazar vertelden over het grote verschil tussen deze verhalen en de veel bekendere naturalistische verhalen van Buysse. Deze verhalen die slechts eenmalig uitkwamen in tijdschriften, werden hier door van Parys voor het eerst volledig samengebracht en gebundeld. Je vindt hier géén Oost-Vlaams dialect en geen beschrijving van het platteland. Wél de beau-monde die hij door zijn afkomst uit het ‘betere’ Gent en zijn huwelijk met een rijke weduwe in Den Haag goed kende.

Betere kringen begint met het spannende ‘Monsieur Ardamour’, over een nouveau riche fabrikant die opgesloten geraakt in zijn kluis. De uitbuitende klasse komt hier reeds aan bod. Twee jaar later zal Buysse in ‘Het Gezin Van Paemel’ tonen hoezeer hij hiermee bezig is. ‘Wintersport’ is dan weer hilarisch en gaat over een hoedendoos.

Het boek bevat ook drie columns uit en over de Eerste Wereldoorlog. Het kanteljaar 1917 zag de ineenstorting van het tsaristische regime en de bolsjewisten van Lenin die overnamen in Rusland. In Amerika overtuigde Wilson het Congres om toe te treden aan de zijde van de Ententemogendheden. Aan het front vielen zeer veel doden. Dit is de achtergrond waartegen Buysse zijn bijtende anti-oorlogsstukken schrijft. Uit de triomfalistische jaren 20 van de twintigste eeuw kan de lezer dan weer genieten van 6 zeer uiteenlopende, satirische of bitter ironische verhalen.

Hilde Rogge las met verve het verhaal ‘De putter’ voor. Je zag de chique dames in hun zijden japonnen voor je, die Frans kirden en verrukte gebaren maakten met hun beringde handen. Het kleine vogeltje dat water put, wacht echter een héél ander lot dan je zou vermoeden.

In ‘Grote dagen’ acteert woordkunstenares Rogge dan weer. De performster bracht het leuke taalgebruik en de grappige situatie meesterlijk over en het publiek at uit haar hand. De ogenschijnlijk banale situatie van een mug die wel of niet in het web van een spin belandt, wordt heerlijk beschreven door Buysse. Gecombineerd met de voorstelling die Rogge ervan maakt en de pianomuziek van Marc Michaël De Smet was het echt genieten.

Tussen de verschillende verhalen door vergastte Teike Vos het publiek op een gezongen versie van de kleine cyclus Als het ware- 7 epigrammen (1980-1990) van Joris van Parys. Ook hier maakte de pianocompositie van Marc Michaël De Smet er weer iets bijzonders van.

Joris van Parys zelf lichtte nog een extra tipje van de sluier op over zijn bundel. Hij vertelde over verhalen over snobs in hotels in de Alpen, wintersport in Sankt Moritz, luchtige ironische inkijkjes in het salonleven, … Eindigen deed hij met het slotverhaal uit de bundel ‘De held en de graaf’, een korte satire die de lezer even stil doet worden.

Deze voorstelling maakte nieuwsgierig naar meer en gaf zin om deze boeiende bundel verder te verkennen! In betere kringen is o.m. verkrijgbaar bij Boekhandel Walry.

Vandaag is het tien maanden geleden dat mijn meme stierf. In oktober nam ik deel aan een wedstrijd van Leef magazine CM. Mijn herinneringen aan meme staan deze week in Leef magazine. Het lijkt me een fijn idee dat mijn meme in de hemel tegen mijn moemoe, die het jaar ervoor stierf, zegt: 'Mijn scheetje heeft dat goed beschreven hé.' En dat mijn moemoe dan antwoordt: 'Ja, goed gedaan van ons Sofieken.' Meme en moemoe: elke maand kent verschillende momenten dat jullie in mijn gedachten springen of dat ik me betrap op uitspraken van jullie die door mijn hoofd flitsen. Ik zie jullie nog altijd super graag en jullie leven verder in ons.

Herfstdouche

Toen ik daarnet op het schoolplein mijn zoontje ging ophalen, leek het alsof de school een wel heel speciale activiteit georganiseerd had voor de kinderen. Alle kinderen, groot en klein, renden enthousiast rond met hun beide handen in de lucht en een gelukzalige blik op hun omhoog gekeerde gezichtjes. De reden? Een perfect georiënteerde windrichting blies de herfstbladeren van de bomen op het aanpalende perceel mooi richting speelplaats. Het regende blaadjes en elkeen probeerde die vol enthousiasme te vangen. Het was een mierennest van hollende kinderen die enthousiast kreten van triomf slaakten, telkens ze erin slaagden een blaadje uit de lucht te plukken.

Toen de wind wegviel, bleef de meerderheid vol verwachting naar de lucht staren en ik hoorde verschillende kinderen, ook zij die reeds bij de ‘groten’ horen, vleiend de wind aanmoedigen om weer te gaan waaien en nog meer blaadjes tot bij hen te brengen. De kinderen die herbegonnen waren met hun spel, bleven met één oog de bomen in de gaten houden. De volgende minuten was ik er getuige van hoe elk eenzaam blaadje dat de strijd met de wind verloor en naar beneden dwarrelde, door een tiental kinderen achterna gezeten werd tot er een gelukkige was die het uit de lucht plukte.

Hoewel ik tot dan toe best een fijne dag had, ben ik er zeker van dat die nog niet hálf zoveel vreugde kende als de kinderen op dat moment uitstraalden. Laat ons proberen om wat vaker kinderen te observeren en te proberen de wereld af en toe even door hun ogen te zien, al was het maar een minuutje elke dag. Niet die gure wind te voelen en erover te mopperen, maar het spel te zien dat daardoor ontstaat. Niet de modder, maar de plassen die uitnodigen om erin te springen. Niet het gebrek aan energie door het vroege duister, maar het spannende van een partijtje kaatsbal bij schemering, waarbij het invallende duister blijkbaar geen reden is om met de pret te stoppen, maar juist een extra dimensie toevoegt. Niet te mopperen als je kind plots remt en je bijna tegen zijn fiets knalt. ‘Daar lag een mooi blaadje, mama’ ís in herfsttijden immers een perfect valabel excuus. Want bladerdouches zijn nu eenmaal schaars, dus moeten ze zich wel tevreden stellen met blaadjes die de grond al geraakt hebben.

*******

Femma publiceerde mijn column op de website: https://www.gerichtopevenwicht.be/nieuws/herfstdouche

Opdracht - Luister  naar muziek die je raakt, schrijf steekwoorden, gebruik er daarvan drie, schrijf 15 min ononderbroken en associeer vrij: wat doet de muziek met je, met je gemoed, raakt de muziek je?

Opdracht

*vrije associatie gebaseerd op 'Is dit nu later?', Stef Bos*

De pijn voorbij...

De tekst kabbelt over me heen. Trekt aan de gewonde zenuwuiteinden, zo rauw en bloot. Niks helpt, niks helpt. Weemoed. Pijn. Of toch... zijn stem: rustig, kalmerend. Zachte balsem voor een gewonde ziel, zalf op kurkdroge huid, water voor een dorstige woestijn. Chaos in mijn hoofd, prikkeldraad rond mijn hart. Ik speel verstoppertje voor iedereen. Dan, zijn stem die me terug leidt. Toch aarzeling. De pijn zit zo diep. Het besef: dit is het, dit is: nu. Het is al 'later' en meer is er niet. Of toch? Ik weet het niet. Alles doet zo'n pijn. Denken maakt me bang, donker maakt me bang. Hoe weet hij dat? Hoe doet hij dat? Helpt het zingen hem? Hoe gaat hij om met die weemoed? Met dat besef? Hoe vindt hij troost ondanks dat besef?
Een stem als een warm knetterend haardvuur, warm badwater over mijn verdrietige huid, spanning die langzaam afneemt. Besef. Aanvaarding. Ik focus nu op de schoonheid ervan, niet op het verdriet. Op de rust, de kracht in zijn stem. Ja, ik hoor de pijn nog, maar ik hoor nu ook de schoonheid erachter: de kracht van de woorden, de energie van de sax. Boosheid in het slagwerk, nieuwe energie en we staan weer op. We gaan weer door. Deze man zong dit, maar hij zong ook 'ik hou van de radio...'. Er is meer dan pijn. Ik laat me leiden door zijn stem, concentreer me op die balsem. Ik voel mijn huid de muziek gulzig opdrinken. Wie zei ook alweer: Without music, life would be a mistake. Muziek als licht aan het eind van de tunnel. Muziek als heler. Ik moet weer verder. Ik kan dit, nu wel. Als hij het kan, moet ik het op zijn minst proberen.

Schrijfopdracht: je werkt voor een detectivebureau. Beschrijf de persoon die je moet schaduwen en wat er verder gebeurt. Schrijf drie scènes.

Cornelia

Veel slaapverwekkender dan dit was onmogelijk, dacht Sarah met enige ergernis. Ze keek nogmaals naar de foto. Een oud vrouwtje met grijs haar dat eruit zag of ze geen vlieg kwaad deed, nooit iets beleefde en elke dag haar boodschappen deed bij de lokale dorpswinkel. Facebook checken kon ze alvast schrappen. Een snelle dubbelcheck op haar smartphone bevestigde haar vermoeden. Cornelia Zimmerman had geen facebookaccount.

Sarah besloot om voor de kerk post te vatten. Cornelia leek inderdaad een godsvruchtig vrouwtje, dat braaf op tijd naar de kerk kwam. Tijdens de dienst had ze alle tijd om Cornelia goed te observeren. Ze leek de meeste andere oudjes te kennen en keuvelde met een aantal. Na de mis bleef Cornelia niet staan bij een van de kliekjes. Ze zette er onmiddellijk behoorlijk de pas in. Sarah fronste haar wenkbrauwen. Anders dan haar kleine, tengere lichaam en haar rimpels deden vermoeden, bleek dit dametje van 76 nog behoorlijk kwiek te zijn. Voor Sarah het wist, was ze haar bijna kwijt. Ze bleef even verward staan. Waar was ze zo plots heen? Toen zag ze de deur van de supermarkt. Geen dorpswinkel dus voor Cornelia. Sarah grinnikte bij zichzelf. Die veronderstelling klopte dus niet. Als ze een goede detective wilde worden, liet ze veronderstellingen beter achterwege. Snel liep ze de supermarkt binnen en screende de gangen. Cornelia nam net drie flesjes pili-pili uit de rekken. Drie, dacht Sarah, hoeveel jaar komt ze daar niet mee toe? Cornelia draaide zich plots om naar haar en zei: ‘Het bonnetje telt enkel als je er drie koopt, maar dat wordt niet slecht hé.’ Ze liep door.

Sarah nam zelf wat uit de rekken om zich een houding te geven. Er was iets vreemds geweest aan Cornelia, iets met haar stem. Die was verrassend helder en krachtig voor een oud vrouwtje.

De volgende dag stond Sarah al vroeg opgesteld in de buurt van Cornelia's huis. Zodra de vrouw vertrok, liep Sarah naar de achterdeur. Ze had de vorige dag gezien dat Cornelia een reservesleutel bewaarde in een bloempotje naast haar seringen. Binnen keek ze nieuwsgierig rond. Ze had een veel klassiekere inrichting verwacht. Er stond een nieuwe laptop op een bureau. Verder leken er niet veel persoonlijke spullen rond te slingeren en ook de gebruikelijke tierlantijntjes ontbraken. Geen trouwfoto, geen foto van kinderen of kleinkinderen.

Sarah liep snel naar boven. Ook in de slaapkamer ontbraken het soort persoonlijke spulletjes waaruit je meestal een mensenleven kan samenstellen. Sarah controleerde de kasten, maar vond niets noemenswaardigs. Toen ze haar hand onder de matras stak, botsten haar vingers tegen de hoek van een boek. Voorzichtig trok ze het naar zich toe. “Het Ontstaan der Soorten” van Charles Darwin. Toen ze het boek opensloeg, zag ze dat sommige passages onderlijnd waren. Voor ze verder kon lezen, hoorde ze Cornelia thuiskomen. Sarah schoof het boek snel terug en maakte dat ze wegkwam. Op weg naar buiten merkte ze in de keuken een volledig rek vol pili-piliflesjes op.

*****

Sarah spoelde het telefoongesprek nogmaals terug.

‘Ik heb de vogels bestudeerd, Johannes. Darwin heeft inderdaad gelijk, luister. “Wij zien het uitzicht der natuur, schitterende van licht en vreugde; wij zien overal een overvloed van voedsel; maar wij zien niet, of wij vergeten te zien dat de vogelen, die zo vrolijk rondom ons zingen, veelal van insekten of van zaden leven en derhalve onophoudelijk bezig zijn met leven te vernietigen; of wij vergeten hoe die kleine zangers of hunne eieren of hunne jongen vernietigd worden door roofvogels of roofdieren...”’

Cornelia's stem klonk ademloos, vol bewondering. Sarah fronste. Cornelia's ouderwetse stijl botste met haar high tech computer en de rest van het gesprek. Waar had ze het over? Ze spoelde een stukje terug en beluisterde het vreemde stuk opnieuw. Het klonk wel een boekfragment… Wacht even... Een boek... het boek onder de matras! Sarah tikte een stuk van de tekst in haar webbrowser en kwam inderdaad uit op “Het ontstaan der Soorten” van Darwin. Nu ze begreep dat Cornelia voorlas, merkte ze ook het geluid van omgeslagen bladzijden op. Cornelia was aan het bladeren door het boek en las nu een ander stuk voor. ‘Voor die verschillende toestanden bezig ik, teneinde niet telkens de zaak te moeten omschrijven, de uitdrukking 'strijd voor het bestaan'.’ 

Johannes onderbrak haar. ‘Ik heb hetzelfde opgemerkt in het park met de eekhoorns. Het is inderdaad elk voor zich. Die Darwin was een genie. Het verklaart alles. Het bevestigt wat we zelf al dachten. Hoeveel tijd heb je nog nodig?’

‘Ik weet het niet’, zei Cornelia. ‘Het hangt ervan af hoe snel ik nog eens naar de stad kan zonder al te veel argwaan te wekken. Ik moest wel in een dorp gaan wonen, want de hoeveelheid geluid in een stad had me gek gemaakt. Maar die sociale controle hier vertraagt alles wel. Ik moet zorgen dat ik niet te veel opval. Die dorpsmentaliteit ook! Gisteren dacht er trouwens iemand het hare van toen ik pili-pili inkocht. Maar het is de enige manier om dat eten hier binnen te krijgen.’

‘Ik ken het probleem’, grinnikte Johannes. ‘Als ik iemands vraag beantwoord voor hij hem stelt, krijg ik zo'n frons dat ik mijn oudemannenstem moet opzetten en zeggen “ja jonkie, die wijsheid komt met de jaren. Als je zoals ik de oorlog hebt meegemaakt …” en dan zie je die argwaan vanzelf wegtrekken. Leeftijd was inderdaad de beste cover ooit. Dat had Za'xilong goed ingeschat.’

Cornelia lachte. ‘Leeftijd mag dan wel de beste cover zijn, maar ik word soms bijna gek van het tempo waarop ik me maar mag voortbewegen. Zeg, hoe ver sta jij eigenlijk?’

‘Ik ben bijna klaar’, merkte Johannes op. ‘Als je wil dat ik je kom helpen?’

‘Nee, laat maar. Als hier plots een man komt wonen, valt dat veel te veel op. Ik red me wel. Ik neem contact op als ik de laatste gegevens heb.’

‘Goed, tot dan.’

*****

Sarah opende de enveloppe en haalde er het boek uit. De bijgevoegde brief droeg haar op om een afspraak te maken met Cornelia en haar te confronteren met de passages in het boek.

Op het afgesproken tijdstip zit Sarah te wachten in het park.  Ze hoeft niet lang te wachten. Daar komt Cornelia al aangewandeld. Als je het weet, zie je inderdaad dat ze onmogelijk zo oud kan zijn als ze zich voordoet. Sarah glimlacht enigszins zelfingenomen. Cornelia’s spel is uit.

Cornelia gaat naast haar zitten en zucht. 'Goed, wat moet je?'

Sarah haalt het boek tevoorschijn. Ze slaat het open en begint. ‘Wij zien overal een overvloed van voedsel; maar wij zien niet, of wij vergeten te zien dat de vogelen, die zo vrolijk rondom ons zingen, veelal van insekten of van zaden leven en derhalve onophoudelijk bezig zijn met leven te vernietigen; of wij vergeten hoe die kleine zangers of hunne eieren of hunne jongen vernietigd worden door roofvogels of roofdieren...’

Cornelia onderbreekt haar. Haar blik valt moeilijk te duiden, maar er ligt een combinatie van ergernis en medelijden in. 'Jullie mensen kunnen het ook niet laten hé. Ik probeer hier in alle rust onderzoek te doen naar jullie planeet. Ik neem de identiteit aan van een oud vrouwtje om ongestoord te kunnen observeren en een alibi te hebben voor nieuwsgierige vragen. En dan nog komt er van tijd tot tijd iemand zijn neus in mijn zaken stoppen.'

Sarah kan haar oren niet geloven. 'Ben jij een alien? Wat doe je hier?'

Cornelia haalt geërgerd haar schouders op.  'Za'xilong had gelijk. Jullie soort verdient deze prachtige planeet niet. Van tijd tot tijd hebben jullie een individu wiens intellect enigszins in de buurt komt van het onze, een Da Vinci, een Darwin, maar de overgrote meerderheid van jullie... '

Van Sarahs zelfingenomenheid schiet nog weinig over. Cornelia lijkt haar gedachten te kunnen lezen, of misschien kán ze die wel lezen, want ze beantwoordt Sarahs onuitgesproken vraag. 'Wat ik hier doe en wat ik met jou ga doen? Onze planeet biedt onvoldoende plaats. Enkelen van ons zijn als pioniers uitgestuurd om andere planeten te verkennen op hun potentieel. Darwin heeft jullie 150 jaar geleden al gewaarschuwd. Het recht van de sterkste. En sorry meisje, maar dat zijn wij en wij hebben jullie planeet nodig.'

Sarah voelt zich plots verlammen. Haar spieren voelen alsof er duizenden spelden in prikken. De bank lijkt uit te zetten en Cornelia lijkt te groeien tot ze wel een reus lijkt. Dan ziet Sarah dat de bomen en de spelende kinderen op de wip even groot zijn als Cornelia. Niemand is gegroeid, het is zijzelf die gekrompen is. Cornelia stopt Sarah in haar handtas en staat op van de bank.

'Goeiemorgen, mevrouwtje Zimmerman', hoort Sarah.

'Goeiemorgen, meneer agent.'

Totaal in paniek probeert Sarah te schreeuwen, maar Cornelia heeft haar stembanden verlamd.

Thuis loopt Cornelia recht naar het rek met pili-piliflesjes. Ze vist Sarah uit haar tas en stopt haar in een leeg flesje. Sarah ziet minimensjes in een paar van de andere flesjes. Ze schreeuwen, maar hun schreeuw wordt opgeslokt door het glas. 

'Zo, op jou kan ik best nog wat onderzoek doen.  Za'xilong zal tevreden zijn. Goed, waar was ik?' En zonder Sarah verder nog een blik te gunnen, loopt Cornelia de keuken uit.

Opdracht  - Hier werkt de maestro...

Beschrijf de plek waar je favoriete auteur schrijft – vanuit zijn of haar gezichtspunt.
Max. 150 woorden

De multitaskende schrijfster

Ze roerde met haar linkerhand afwezig in de kookpot, terwijl ze met de rechter driftig krabbelde op een schrijfblok, waar eigenlijk haar boodschappen hadden moeten komen. Ach wat, het was niet de eerste keer dat haar man verstoord belde vanuit de supermarkt en vroeg waar hij in hemelsnaam ‘maanlicht op de Bosporus’ moest kopen en waarom shampoo overschreven was met ‘meer spanning opbouwen hier!’. Tastend vonden haar vingers het zout, waar ze achteloos mee strooide boven de pruttelende pot. “Shit!”mompelde ze toen de hete saus op haar arm spatte, en “Shit” zei haar hoofdpersonage. Ze schoof ongeduldig het snijplankje opzij, terwijl ze plaats maakte voor haar hoofdpersonage, zodat die de ruimte kreeg om zijn gevoelens te uiten tegen zijn geliefde. Toen haar man thuiskwam en haar in haar hals kuste, veegde hij teder de rode saus van haar wang. Na een blik in de kookpot belde hij hoofdschuddend de afhaalchinees.

Opdracht  – Dat zou je niet zeggen…

Wat een achterbaks meisje is dat zeg! Laat je lezer tot die conclusie komen zonder het te noemen. Show don’t tell, dus.
Max. 100 woorden

Opdracht -  Eerste hulp bij solliciteren

“Bedankt voor je komst, Bram. Je hoort volgende week van ons of je de job hebt of niet.”

“Komt u binnen, juffrouw Bekkers. Zoals u weet, bent u nog met twee over. Vertelt u eens, waarom zouden we voor u kiezen?”

Als Lena buitenkomt, klapt ze voor het openstaande raam haar gsm open. “Laura, je raadt nooit wie hier ook was. Bram! Ik wist niet dat die van de cocaïne af is tegenwoordig...”

Terwijl ze verder loopt, glimlacht ze. Best wel handig dat ze nog net de naam van die jongen opving...