Ik ontdekte recent Kamila Shamsie als een goede schrijfster. Wie een mooie boekentip zoekt, kan in mijn recensie ontdekken waarom ik zo enthousiast was over haar boek.
Principes of
loyaliteit?
Beste vriendinnen Maryam en Zahra zijn tieners in het
Karachi van 1988. De lezer leert de zelfzekere Maryam en de ernstige Zahra
kennen in de maanden voor de dood van dictator Zia-ul-Haq. Een foute
inschatting in het feestgedruis na zijn dood heeft gevolgen. Dertig jaar later
leven beide vrouwen in Londen. Maryam is hoog opgeklommen in de techwereld en
Zahra leidt de grootste burgerrechtenbeweging
van het Verenigd Koninkrijk. Hun vriendschap is nog even hecht. Maar wat
als de keuzes waarheen hun carrières hen leiden hen steeds vaker tegenover
elkaar plaatsen?
Auteur Kamila Shamsie is geboren en opgegroeid in Pakistan en
woont momenteel afwisselend in Londen en Pakistan. Dat ze beide leefomgevingen
goed kent, valt op in Beste vrienden. Zo wordt Zahra’s vader
gewaarschuwd als hij als tv-presentator niet duidelijk genoeg de dictator
steunt en moet er aan de telefoon opgelet worden want de Pakistaanse geheime
dienst kan meeluisteren. De toon wordt nog scherper in het tweede deel van het
boek waarin beide vrouwen volwassen zijn en via hun werk in Londen in contact
komen met macht en de uitwassen ervan. Zo bekritiseert de schrijfster bij monde
van Zahra de Britse uitwijsprocedures tegen vreemdelingen die onduidelijk zijn,
lang kunnen aanslepen en tot een werkverbod met daaruit voortvloeiende
financiële gevolgen voor hele families leiden. Ook de omstandigheden in
detentiecentra voorafgaand aan deportatie klaagt ze aan.
De taal is mooi, zonder vergezocht te zijn. Over de oorzaken
van oude ruzies wordt gezegd: ‘Maar nu, dertig jaar later, waren die
gevoelens eerder verwelkte uitlopers dan scheuten van razernij.’ Hoewel
Shamsie zelf mooie beelden en zinnen gebruikt, is het jammer dat er in de
vertaling (van de hand van Anne Jongeling) en bij de eindredactie een en ander
fout gelopen is. Regelmatig loopt een zin net niet helemaal lekker en het
aantal grammaticale fouten en tikfouten is hoog.
De karakters van beide vrouwen worden grondig uitgediept.
Reeds als tiener zijn ze meerlagig: Maryam is zorgeloos, maar heeft door voluit
voor haar beste vriendin Zahra te kiezen ook offers gebracht. Ze is soms
onethisch en vindt het niet erg om haar handen vies te maken. Ze is dan ook de ‘Patriarchenkleindochter’.
Ze komt uit een rijk nest met een grootvader, de Patriarch, die betaalde om
dingen gedaan te krijgen en reeds als kind vindt ze macht niet noodzakelijk
iets vies. Zahra is veel onzekerder. Ze groeit op in een politiek en sociaal
bewust gezin. Net zoals haar vader wordt ook zij een sociaal geëngageerde en
extreem principiële volwassene. Ze is echter ook ambitieus en soms afgunstig.
Logischerwijs werkt de achtergrond van beiden niet enkel door
in hun persoonlijkheid en hun standpunten, maar ook in hun handelingen. Al ligt
een vriendschap tussen twee zo verschillende vrouwen niet voor de hand, hun
loyaliteit aan elkaar zit diep, want hun vriendschap gaat verder terug dan hun
herinneringen. Ook als volwassen vrouwen met een carrière die soms botst, gaan
ze elke zondag wandelen en is Zahra meter van Maryams kind. Wanneer mensen uit
hun verleden plots weer opduiken, moet er een duidelijke keuze gemaakt worden
tussen loyaliteit en principes. Het is een boeiend vraagstuk dat de benodigde
ruimte krijgt.
Doordat Kamila Shamsie haar tijd neemt om de karakters
psychologisch uit te werken en er niet bijzonder veel gebeurt, kent het boek
een traag, kabbelend tempo dat niet alle lezers zal kunnen bekoren. Als je je echter
laat meevoeren, ontdek je humor. Zo
wordt over ‘de jeugd van tegenwoordig’ opgemerkt:
‘We hadden geen flauw benul op die leeftijd!
Zij ook niet, ze hebben alleen meer dingen om geen flauw
benul van te hebben.’
Ook is er door dat trage tempo tijd voor een stevige
onderbouwing van die sterke vriendschapsband. Je gelooft in die vriendschap,
ondanks de verschillen tussen de twee vrouwen. Ook de dialogen zijn sterk en
geloofwaardig, net zoals de scènes die je zo voor je ziet. Dat alles creëert
een knap boek dat toont dat een traag verteltempo geen probleem hoeft te zijn.
Deze recensie verscheen eerst op Hebban.nl